Ηχηρή αποκάλυψη

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα δισυπόστατο μεγαθήριο. Τον μισό εαυτό του! Εκείνον που ήθελε ρήξη και έξοδο από την Ευρωζώνη χωρίς να διαθέτει καμμία αξιόπιστη εναλλακτική

Δεν ήταν μια απλή ήττα της Αριστεράς. Ήταν μια τραγική εμπειρία. Και για τον ΣΥΡΙΖΑ και για τη χώρα. Ήταν μια Αποκάλυψη (*) και με τις δύο έννοιες του όρου: την συνήθη, της καταστροφής, και την αρχική, την κυριολεκτική, της φανέρωσης. Συνθήκες Αποκάλυψης για την οικονομία (η κακή, ένεκα Μνημονίου, οικονομική κατάσταση μετεβλήθη σε εφιαλτική) και αποκάλυψη - φανέρωση της αδυναμίας της Αριστεράς να κυβερνήσει υπό τις δεδομένες συνθήκες. Αδυναμία που κατέληξε το μεν στην ταύτιση του ΣΥΡΙΖΑ με τις μνημονιακές δυνάμεις, το δε στη διάσπασή του.

Εύλογο το ερώτημα: Τι συμβαίνει με την «αριστερή κυβερνησιμότητα;». Είναι εφικτή ή παραπέμπει αναπόφευκτα σε δραστική και δραματική αλλαγή - μετάλλαξη των αριστερών κομμάτων που ανέρχονται στην εξουσία; Το ερώτημα δεν θα είχε σημασία αν αφορούσε την «αιώνια» και βολική αντιπολίτευση της Αριστεράς. Δηλαδή, την αδυναμία ή την ιδιότυπη άρνησή της να προσεγγίσει τα κράσπεδα της εξουσίας και να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες. Όμως, η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε κυβερνητική δύναμη, η ξαφνική ανάδειξη των Podemos στην Ισπανία και ο καλπασμός του Τζέρεμι Κόρμπιν στη Βρετανία δείχνουν ότι η αριστερή δυναμική εμφανίζεται πλέον στην Ευρώπη ως δυνατότητα και όχι ως υπόθεση εργασίας ή ως επικίνδυνο παράδοξο. Γι’ αυτό και διατηρεί την αυτονόητη σημασία του το ερώτημα για την «αριστερή κυβερνησιμότητα».

Ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αντιμέτωπος με δύο μεγαθήρια που ξεπερνούσαν τις δυνάμεις του. Το ένα ήταν οι πανίσχυροι δανειστές και το ασφυκτικό πλαίσιο που έχουν επιβάλει σε ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μονάχα στην Ελλάδα. Ήταν αδύνατο, ακόμη και για εγωιστικούς λόγους, να ενδώσουν στο αίτημα έστω και ισχνών αλλαγών. Ενδεχόμενη ανταπόκριση εκ μέρους των θα συνιστούσε ρήγμα στην Ευρωζώνη και πλήγμα στο γόητρό τους. Φυσικά, είχαν από καιρό προετοιμαστεί κατάλληλα. Είχαν ξεφορτωθεί τα τοξικά ελληνικά ομόλογα, καθυστερούσαν την καταβολή δόσεων στην Ελλάδα, προετοίμαζαν προσεκτικά τον βρόχο της πιστωτικής ασφυξίας και, βέβαια, ενώ καθυστερούσαν τη διαπραγμάτευση εισκομίζοντας κάθε φορά νέους, βαρύτερους όρους, ταυτόχρονα επέσειαν το ενδεχόμενο του καταστροφικού Grexit.

Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αντιμέτωπος και με ένα άλλο, δισυπόστατο μεγαθήριο. Τον μισό εαυτό του! Εκείνον που ήθελε ρήξη και έξοδο από την Ευρωζώνη χωρίς να διαθέτει καμμία αξιόπιστη εναλλακτική και εκείνον -ιδού το δισυπόστατον- που νόμιζε ότι η διακυβέρνηση μιάς χώρας γειτνιάζει με τις ιδεοληπτικές ευκολίες του κομματικού του χώρου. Πλήθος οι αποδείξεις: η μαραζωμένη αντίληψη περί αριστείας, η αφασία στο μεταναστευτικό, οι παιδικές προσεγγίσεις στο θέμα της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης, η πλήρης αδρανοποίηση στον τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων και η κραυγαλέα διαχειριστική μετριότης εν γένει… Εντάξει. Δεν μπορούσαν να γίνουν θαύματα μέσα σε επτά μήνες και υπό συνθήκες πρωτοφανούς πίεσης. Ούτε ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ για όλα όσα του καταμαρτυρεί υποκριτικά και θρασύτατα η αντιπολίτευση. Αλλά το κυβερνητικό δείγμα γραφής υπήρξε συνολικά μέτριο έως κακό.

Ο Τσίπρας φαίνεται πως ήταν από τους λίγους που κατάλαβαν πόσο απέχει η πραγματικότητα από τον βολονταρισμό και την ανέξοδη ηθικολογία των συνθημάτων και της καταγγελίας. Και αφού όντως πάλεψε και έχασε, μοιραία υπέγραψε ένα ονειδιστικό Μνημόνιο και ξέγραψε τη ρήξη, καθώς η επιλογή αυτή θα ήταν απείρως χειρότερη για τη χώρα, αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ. Θα εσήμαινε τον οριστικό εξοστρακισμό της συγκεκριμένης Αριστεράς για πολλές δεκαετίες. Επέλεξε, έτσι, να ποντάρει σ’ ένα παράδοξο εγχείρημα: στον ανταρτοπόλεμο εντός της Ευρωζώνης, με την ελπίδα ότι οι γενικότερες εξελίξεις στην Ευρώπη θα μεγεθύνουν τη μικρή ρωγμή που άνοιξε ο ΣΥΡΙΖΑ και θα δικαιώσουν την επιμονή του για δραστικές αλλαγές.

Δεν είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρει ο Τσίπρας, αφ’ ης στιγμής μάλιστα έχει αποφύγει τόσο τις καθαρές εξηγήσεις και ειλικρινείς παραδοχές, όσο και την εμφάνιση ενός νέου στιβαρού ρεαλισμού. Η στάχτη του ΣΥΡΙΖΑ -και τέλος πάντων η άπελπις προσπάθειά του- ίσως να αποδειχτεί πολύτιμο λίπασμα για την «αριστερή κυβερνησιμότητα» του μέλλοντος.

*Από άρθρο του Σλαβό Ζίζεκ τα περί «αποκάλυψης», παρ’ ότι ο Σλοβένος φιλόσοφος δίνει διαφορετική ερμηνεία στη «φανέρωση», μιλώντας για ανορθολογισμό -και αδιέξοδο- της Ένωσης.