Ίμβρος: Ζωντανός ο Ελληνισμός

Εκεί όπου υπάρχουν παιδιά η καρδιά του τόπου χτυπά. Ελπίζει. Σχεδιάζει. Ονειρεύεται.

Στην Ίμβρο μία χούφτα ανθρώπων αγωνίζεται, σε πείσμα των καιρών, για να ζωντανέψει ξανά το νησί τους. Και η αλήθεια είναι ότι τα καταφέρνει άριστα. Το πρώτο ελληνικό δημοτικό σχολείο άνοιξε το 2013 στην Ίμβρο ύστερα από 49 χρόνια και φέτος έγινε το δεύτερο «θαύμα» με τη λειτουργία Γυμνασίου-Λυκείου.

Πρωταγωνιστές της προσπάθειας η δασκάλα Παρασκευή Μπερμπέρη, η ιδρύτρια του Δημοτικού Σχολείου Άννα Κουτσομάλλη, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιμβρίων Πάρις Ασανάκης και ο αντιπρόεδρος του Εκπαιδευτικού και Μορφωτικού Συνδέσμου Ίμβρου Ιωακείμ Καμπουρόπουλος.

Οι τέσσερίς τους ήξεραν ότι ένας τόπος χωρίς παιδιά είναι ένας καταδικασμένος τόπος και έκαναν τα πάντα για να ακουστεί ξανά στους δρόμους των ελληνικών χωριών το γέλιο και το κουδούνι του σχολάσματος.

Η λειτουργία των σχολείων ανοίγει τον δρόμο της επιστροφής στις πατρογονικές εστίες για πολλές οικογένειες, σε έναν τόπο που βρίσκεται τόσο κοντά και ταυτόχρονα τόσο μακριά από την Ελλάδα.

O Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος με τους καθηγητές και τους μαθητές του Γυμνασίου

«Τα καταφέραμε. Είμαστε συγκινημένοι. Ελληνικές οικογένειες επιστρέφουν στο νησί. Οχτώ οικογένειες εγκαταστάθηκαν στην Ίμβρο μόλις έμαθαν ότι άνοιξε το Γυμνάσιο-Λύκειο. Ήθελαν καιρό να έρθουν και τώρα τους δίνεται η ευκαιρία. Για πρώτη φορά έχουμε πλήρη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο φοιτούν μέχρι στιγμής 20 παιδιά σε 11 διαφορετικές τάξεις. Οι έξι δάσκαλοί μας είναι εξαιρετικοί. Ευτυχισμένοι είμαστε που ξέρουμε ότι στο νησί μας βρίσκονται και 10 βρέφη και νήπια που θα πάρουν και αυτά τον δρόμο για τα σχολεία μας τα επόμενα χρόνια», λέει στην «Boulevard» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιμβρίων, Πάρις Ασανάκης.

Ο αγιασμός του Γυμνασίου-Λυκείου έγινε τον περασμένο Οκτώβριο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος συγκινημένος βρέθηκε στον γενέθλιο τόπο του ακούγοντας ξανά μετά από 50 ολόκληρα χρόνια γέλια μαθητών. Ιμβριώτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας (ανάμεσά τους 32 Χιώτες) και την Κωνσταντινούπολη έδωσαν το «παρών» δίνοντας υπόσχεση ότι θα ενισχύσουν την προσπάθεια.

Συναισθηματικά φορτισμένοι έδιναν ευχές στη δασκάλα Παρασκευή Μπερμπέρη και στην ιδρύτρια Άννα Κουτσομάλλη, οι οποίες δεν μπορούσαν να κρύψουν τη χαρά τους.

«Όταν ξεκίνησα την προσπάθεια για την ίδρυση του σχολείου ο κόσμος με κορόιδευε. Με έβλεπαν κάθε πρωί να βγαίνω από το σπίτι με τα δικαιολογητικά στο χέρι για να πάω στις αρμόδιες υπηρεσίες και με περνούσαν για φαντασιόπληκτη. Δεν θα ξεχάσω που το σχολείο άνοιγε τη Δευτέρα και μέχρι την Κυριακή δεν πίστευε κανείς ότι την επομένη θα χτυπήσει το κουδούνι. Ψυχολογικά ήταν μία δύσκολη διαδικασία», είχε δηλώσει στην «Boulevard» η κ. Κουτσομάλλη.

Ο κόπος της έπιασε τόπο. Από τα χέρια της έφυγαν πλουσιότερα σε γνώσεις και καλλιέργεια ελληνόπουλα που μπορεί να μην είχαν πολλούς συμμαθητές για να παίξουν στα διαλείμματα αλλά σπούδασαν σε ένα φιλόξενο περιβάλλον. Ένας από αυτούς είναι ο 11χρονος Αλέξανδρος, το ένα από τα τέσσερα παιδάκια του σχολείου, που έγινε πρόπερσι ο πρώτος απόφοιτος του τετρατάξιου Δημοτικού και συνεχίζει για δεύτερη χρονιά φέτος στο Ζωγράφειο.

Δεκαετία '60.Το ελληνικό δημοτικκό σχολείο στην σκμή του

Η λειτουργία του σχολείου το 2013 είχε αρχίσει με δύο μαθητές. Τον 6χρονο Μωυσή και την 9χρονη Σοφία. «Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα κάθε χρόνο είναι έτοιμο έγκαιρα και ξεκινάμε τα μαθήματά μας με πολλή όρεξη για δουλειά. Στόχος μας η ακόμα πιο δημιουργική εργασία και στις δύο γλώσσες, ελληνικά και τουρκικά, με έμφαση στη μουσική και στη γυμναστική. Θα δημιουργήσουμε, επίσης, έναν λαχανόκηπο και θα επικεντρωθούμε σε δραστηριότητες γύρω από τα ήθη και τα έθιμα της Ίμβρου», λέει η Πολίτισσα και Ιμβριώτισσα Παρασκευή Μπερμπέρη.

Πρόκειται για την πρώτη δασκάλα που πάτησε το πόδι της σε ελληνικό σχολείο του νησιού από το 1964 όταν τα επτά σχολεία του νησιού και τα τρία νηπιαγωγεία ερήμωσαν ή λεηλατήθηκαν. Με την αυξανόμενη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις λόγω της Κύπρου η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε τότε να τα κλείσει και να διώξει τους δασκάλους και τους διευθυντές. Μέχρι το 1964 στο νησί ζούσαν 6.500 Έλληνες και 200 Τούρκοι. Σήμερα τον χειμώνα κατοικείται από περίπου 300 Έλληνες και 8.000 Τούρκους.

Το κλίμα, ωστόσο, έχει αρχίσει σταδιακά να μεταστρέφεται, χάρη και στην προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, στο χωριό του οποίου, στους Αγίους Θεοδώρους, ακούγεται όλο και περισσότερο η ελληνική γλώσσα. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιμβρίων, Πάρις Ασανάκης, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν επιστρέψει στον τόπο τους 100 Ίμβριοι ελληνικής καταγωγής από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και της Κωνσταντινούπολης.

«Έρχεται νέος κόσμος που το όνειρό του ήταν να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του στο νησί που μεγάλωσαν οι πρόγονοί του. Πρόπερσι είχαμε τρεις γεννήσεις ελληνόπουλων και πέρυσι ακόμα δύο. Παρατηρείται, ακόμη, μία ανάκτηση καλλιεργήσιμης γης και σπιτιών από παλιούς ιδιοκτήτες ή κληρονόμους ελληνικής καταγωγής. Στα Αγρίδια για παράδειγμα το 75% των σπιτιών έχει ανακτηθεί, ενώ πριν από περίπου 10 χρόνια μόλις το 20% από αυτά ανήκαν σε Έλληνες. Όλα αυτά δεν είναι παρά πολύ ενθαρρυντικά μηνύματα για το μέλλον», προσθέτει ο κ. Ασανάκης. Επόμενος στόχος είναι η αδειοδότηση λειτουργίας νηπιαγωγείου. Εκτιμάται ότι στα επόμενα δύο χρόνια θα υπάρξει ανάγκη φοίτησης στο νηπιαγωγείο για οχτώ παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ίμβρο. Η κοινότητα των Ελλήνων είναι αισιόδοξη και ελπίζει στη βοήθεια του τουρκικού υπουργείου Παιδείας για την επίσπευση των διαδικασιών.

Οι κατάφωρες παραβιάσεις της Τουρκίας

Οι παλιότεροι γνωρίζουν μέσα από τις μαρτυρίες των παππούδων τους ότι το 1924 λειτουργούσαν στην Ίμβρο 18 σχολεία και ήταν όλα ελληνικά.
Στο σύνολό τους έκλεισαν αιφνιδιαστικά το 1956 βάσει ενός νόμου που απαγόρευε την ελληνική παιδεία. Ο νόμος εφαρμόστηκε παρότι καταπατούσε κατάφωρα τη συνθήκη της Λωζάννης -που χαρακτηρίστηκε και ως «συνθήκη αμοιβαιότητας»- καθώς υποχρέωνε Ελλάδα και Τουρκία να συμπεριφέρνονται με τον ίδιο τρόπο στις εγκατεστημένες στο έδαφός τους μειονότητες.

Οι παραβιάσεις της Τουρκίας, ωστόσο, δεν σταμάτησαν εκεί. Και αυτό γιατί το 1963 με δεύτερο νόμο αντικατέστησε τα ελληνικά σχολεία που έκλεισε με τουρκικά. Την ίδια περίοδο εγκαταστάθηκαν τάγματα του τουρκικού στρατού στο νησί και απαλλοτριώθηκαν 8.000 στρέμματα από 900 Ιμβρίους ομογενείς σε εξευτελιστικές τιμές. Έναν χρόνο αργότερα, το 1965, απαγορεύτηκε ο διορισμός στα σχολεία της Ίμβρου και της Τενέδου ομογενών καθηγητών που έχουν αποφοιτήσει από ελληνικά πανεπιστήμια. Με τον ίδιο νόμο απαγορεύτηκε η κυκλοφορία ελληνικών εφημερίδων στην τουρκική επικράτεια.

Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να έρθει η πρώτη ηλιαχτίδα φωτός. Τον Ιανουάριο του 2012 εγκρίθηκε από το τουρκικό υπουργείο Παιδείας το αίτημα για αδειοδότηση ελληνικού μειονοτικού σχολείου στην Ίμβρο, που άνοιξε ενάμιση χρόνο αργότερα.