Πίθηκος του 21ου Αιώνα ...και γιατί νομίζεις πως μοιάζεις με (ψηφιακό) Πολίτη

«Μία Σαρκοφάγος για τα Πολιτικά Δικαιώματα».  Ήταν ο εύστοχος τίτλος ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε σε ‘αθώες’ εποχές, τον Αύγουστο του 2000, στην ‘Ελευθεροτυπία’. Κλικ εδώ και αν με διαβάζεις στο έντυπο, σάρωσε με το κινητό (με οποιοδήποτε QRcode app) εδώ δίπλα. Διάβασέ το. Σε αυτό περιγράφεται ένας «αναμενόμενος Σάλος». Για την προσβολή των ατομικών ελευθεριών και της Ιδιωτικότητας από μία υψηλής τεχνολογίας (για την εποχή) εφαρμογή, που αναγνωρίζοντας λέξεις-κλειδιά σε τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, έκανε μία a-priori στοχοποίηση μελλοντικών δυνητικών στόχων ‘εντατικής παρακολούθησης’.. Ωωωωπ ! Τι είπε ο ποιητής..; ..ρωτάς.

Από τον Μάριο Νόττα*

Είπα πως (ως Πολίτης) είσαι παχύδερμο. Πριν καλά-καλά καταλάβεις τι είναι το Ιντερνετ, και ίσως πριν καν γεννηθείς, η «Αόρατη Νέα Πολιτεία» έφτιαχνε ήδη το ‘Σύνταγμά’ της. Όχι σε κάποιο υπόγειο, όπως τραγουδάνε οι Κόκκινες Καυτές Πιπεριές, αλλά σε ευάερα και ευήλια meeting rooms των πιονιέρων της ψηφιακής τεχνολογίας. Με την ιστορικά αναγνωρίσιμη ‘έπαρση του Ισχυρού’ να υποθηκεύει όχι μόνον το παρόν των Πολιτικών δικαιωμάτων (με ‘Π’ κεφαλαίο, κύριε διορθωτά, από το Πολίτης, και όχι από το ‘πολιτική’ !), αλλά και το Μέλλον. Φαντάσου έναν κόσμο που οι εκστομιζόμενοι ήχοι που προσομοιάζουν με ‘Λαντεν’ ‘CIA’, ’βόμβα’ (ας είναι και ..σεξόβομβα), ’bankster’, ΔΝΤ, Nαόμι (μάλλον στο μοντέλο πάει ο Νους σου, αλλά υπάρχει και η Κλάιν, ψάχτην) «ενεργοποιούν» έναν αλγόριθμο. Που όταν θεωρεί πως η συχνότητα και η ..ποιότητα των επαναλαμβανομένων από εσένα όρων «πιάνει» μια ‘κρίσιμη μάζα’, τότε σε στοχοποιεί για τα ..περαιτέρω ..

Ποια ‘περαιτέρω’ ; Εξαρτάται από το πόσο ενοχλητικός θα γίνεις. Τα παραπάνω στοιχεία βρίσκονται ‘εν ύπνω’. Η αξιοποίηση τους γίνεται όταν η περσόνα σου ‘χτυπήσει κόκκινο’, για καλό ή για κακό. Μπορεί απλώς να γίνεις “Influential”, ή να γίνεις ενοχλητικός στις ελίτ (Τσομσκικό αυτό, πάντα μου άρεσε..) που έχουν πρόσβαση σε αυτούς τους αλγόριθμους. Ξύπνα. Το ότι ‘σε ανέχονται’ δεν σημαίνει ότι σε αποδέχονται. Το όνομα του παιχνιδιού είναι ‘Προληπτική Ομηρία’, και αυτό ίσως να σου δίνει ένα νέο κλειδί για να ερμηνεύσεις το φαινόμενο του γιατί τόσες πολλές σαφώς ‘παράνομες’ διαδικτυακές πρακτικές, όπως το  file sharing, κατέβασμα μουσικής, ταινιών κ.α. είναι τόσο εύκολο, αν δεν σε παρακινούν κιόλας να το κάνεις.. Και νάταν μόνον αυτό..

Παραδοχή πρώτη: Ναι, ζούμε δυο ζωές, real life και Ψηφιακή.

Δεύτερη: Μπορούμε να κάνουμε υπερπολλαπλάσια από άλλοτε, κοινωνικά, μορφωτικά, ψυχαγωγικά, ακτιβιστικά. Για το καλύτερο ή το χειρότερο.

Τρίτη: Ποτέ δεν είμασταν περισσότερο ‘συλλογικά’ όντα. Και ας μοιάζει πως ‘ιδιωτεύουμε’ όλο και περισσότερο. Η ζωή μας ‘παίζεται’ σε δύο επίπεδα.

• Με τις συνειδητές επιλογές μας, όπως να λειτουργούμε στην πραγματική, ανοιχτή ‘αγορά’ ή στο ‘κουκούλι’ μας. Αυτό ίσχυε πάντα, έτσι κι αλλιώς, μόνο που τώρα η ιδιωτεία ‘διευκολύνεται’ από τα Ψηφιακά Πράγματα.
• Με τις μη-συνειδητές επιλογές μας, κυρίως στον virtual κόσμο, εκεί όπου κάθε μας κίνηση, αγορά, ιστότοπος, προτίμηση, like (τρομάρα μας..), «συν-ορίζει» το Περιεχόμενο της καθημερινότητάς μας, με τρόπους εντελώς αφανείς.

..Και είναι αυτό το τελευταίο που κάνει τα πράγματα δυσοίωνα και απειλητικά. Διότι καμία από τις λεγόμενες naive ομάδες (ψηφιακώς αφελείς, όπως νεότερες ηλικίες, λιγότερο μορφωμένα στρώματα, φτωχότεροι πολίτες, Τρίτη ηλικία κ.α.) δεν αντιλαμβάνεται πως έχει ‘κοινωνική ευθύνη’ για κάθε της κλικ. Οχι πως οι υπόλοιποι ‘καταλαβαίνουν’. Απλώς αρχίζουν (τουλάχιστον) να διαισθάνονται πως ‘κάτι δεν πάει καλά’ όταν δουν την κορυφή του Παγόβουνου. ΄Οπου ‘Παγόβουνο’ είναι η ευκολία που τα Προγράμματα (υπολογιστής, κινητό, ταμπλέτα, έξυπνο σπίτι και σε λίγο το Ιντερνετ των Πραγμάτων) «προσαρμόζονται» στην ατομική προσωπικότητα του κάθε χρήστη, βάσει στοιχείων που ποτέ δεν συναίνεσε να διαθέσει (συνειδητά). Οπως ‘Παγόβουνο’ είναι η αποκάλυψη των Γουίκιλικς πως  σε ‘Αμερικανικό έδαφος’ στην καρδιά της Ευρώπης (Φρανκφούρτη) φιλοξενείται ο μεγαλύτερος κόμβος παρακολούθησης στην Ευρώπη.    

..Όσο για τον ‘ανεμενόμενο Σάλο’ του άρθρου του 2000, άργησε λίγο, δεκαεφτά χρονάκια, αλλά είναι εδώ. Αποδεικνύοντας την ανάγκη για ένα Νέο Αλφαβητάρι, Πολιτικών Ψηφιακών Δικαιωμάτων.  Για να κατεβούμε επιτέλους από τα δέντρα.           

*O Mάριος Nόττας (European Communication Institute) διευθύνει το ΠΜΣ 'Quality Journalism & New Technologies' Master of Arts.