Περι Χρόνου και Φωτός

Από τον Μάριο Νόττα*

 

H αυτο-αντίληψή μας έχει (τουλάχιστον) τέσσερις διαστάσεις.

 

Η πρώτη, μετά τη γέννησή μας, συνδέεται με τους τρόπους που οι έμφυτες αισθήσεις  προσλαμβάνουν το σώμα μας και τα γύρω ερεθίσματα.

 

Η δεύτερη αφορά το φαινόμενο του ‘καθρέφτη’ - δηλαδή αυτό που μας ‘επιστρέφουν’ οι άλλοι - μέσω των αντιδράσεών τους, πράγμα που εξηγεί τη σημασία της γονικής αγάπης και όσων θα ακολουθήσουν καθώς γινόμαστε μέρος μίας όλο και διευρυνόμενης “οικογένειας” (σχολείο, λέσχη, κοινότητα, έθνος κ.α.) 

 

Η τρίτη ορίζουσα είναι ο Τόπος. Μέσω του πολιτισμικού του φορτίου (που προστίθεται σε εκείνο της οικογένειας και του κοινωνικού περίγυρου) ο Τόπος από μόνος του μπορεί να ορίσει και να εξηγήσει στάσεις και ήθη, επηρεάζοντας την διαμόρφωση της προσωπικότητας. Ας βάλουμε έναν αστερίσκο, καθώς εδώ αρχίζουν οι ‘στρεβλώσεις’.

 

Τέλος, εκείνο του οποίου την σημασία σπανίως ενσυνειδήτως ΄καταλαβαίνουμε’ είναι η αυτο-αντίληψη του Χρόνου. 

 

Εδώ πρέπει να σταθούμε και να μιλήσουμε για την Τυπολογία του Χρόνου:

 

Υπάρχει ο (προφανής) βιολογικός  χρόνος, κάτι που αντιλαμβανόμαστε με την αυτοπαρατήρηση: ‘Ψηλώνουμε’, δυναμώνουμε, ασπρίζουμε, αδυνατίζουμε, αλλάζουμε.

 

Υπάρχει ο περιβάλλων χρόνος: Αλλάζουν οι άλλοι, αλλάζει το τοπίο, φθείρονται τα υλικά αγαθά.

 

Υπάρχει ο κυκλικός εποχιακός χρόνος που είναι σύμφυτος με την αισιοδοξία: Σε ένα ατέρμονα κύκλο, η ζωτική δύναμη του πλανήτη δημιουργεί ετεροτροφοδότες κύκλους τεσσάρων εποχών, σε διαδοχική εξάρτηση, με υπέροχα κατανεμημένες ‘μεταβάσεις’ και ‘ρόλους’. Κάθε ώρα, μέρα, εβδομάδα και εποχή υποστηρίζει τη ζωή με τρόπο μοναδικό. Η ίδια παρατήρηση, σε αναγωγή, μας οδηγεί στο εξής: Κάθε στιγμή, περίοδος ή χιλιετία, είναι απαραίτητη για να επέλθει η επόμενη. 

 

Προσοχή: Η υπέροχη διαδοχή των περιόδων του Ηλιακού Κύκλου είναι η πιο ατράνταχτη απόδειξη Αθανασίας που διαθέτουμε: Δεν υπάρχει ‘τέλος’ ή ‘θάνατος’ στην διαδοχή των εποχών. 

 

Στη λαϊκή μυθοπλασία ο Χειμών απεικονίζεται ως Γέρων, μολονότι είναι η απαραίτητη μετάβαση ‘ανάπαυσης’ της Ζωϊκής Ορμής που θα εκδηλωθεί σύντομα με το πλέον ευαίσθητο πολύχρωμο και εύθραυστο πέπλο γονιμότητας - την έλευση του ολόφρεσκου κύματος της Άνοιξης.

 

Ας αναλογιστούμε:

 

Για κάθε λουλούδι που βλασταίνει, αναπτύσσεται, ευ-θάλλει, μαραίνεται και κονιορτοποιείται, αντιστοιχεί ένας ξενιστής ζωής: Το ζωοποιό φυτό. Αυτό το φυτό είναι ‘αθάνατο’ στα μάτια του άνθους. Για κάθε φυτό, αντιστοίχως, υπάρχει η οντότητα προέλευσης, η γόνιμη γη: Αθάνατη στα μάτια του φυτού.

 

Τα υπερβατικά μαθηματικά συνεχίζονται σε απόδειξη (στο μέτρο της περατής νόησής μας) της Αρχής της Αθανασίας.

 

Τέλος υπάρχει ο αισθητός ηλιακός χρόνος που -μολονότι καθοριστικός- για τους περισσότερους παραμένει αόρατος. Αυτός αφορά ένα από τα μεγαλύτερα επισυμβαινόμενα θαύματα, που -στην επανάληψή τους- παραμένουν παραγνωρισμένα και μη-αντιληπτά, παρά το μεγαλείο τους. Στο επίκεντρό τους το Φως. Το Φως -που τόσο θεωρούμε ‘δεδομένο’ σε αυτή την υπερ-προνομιούχα γωνιά της Μεσογείου- μας καθορίζει με τρόπους φυσικούς (φωτοσύνθεση) , βιολογικούς (ρυθμίζοντας ζωτικές λειτουργίες), υπεραισθητούς (επηρεαζόμενο και επηρεάζον κοσμικά φαινόμενα) αλλά και καθημερινούς (π.χ. με την αλλαγή της διάρκειας της ημέρας - νύχτας). Ειδικά εδώ στον Ευρωπαϊκό Νότο, μας επηρεάζει και με τρόπους αισθητικούς: Ρωτήστε οποιονδήποτε διευθυντή Φωτογραφίας σχετικώς με την μοναδικότητα του Ελληνικού φωτός από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο.

 

Το τεράστιο διαστημόπλοιο, αυτός ο υπερ-ξενιστής της Ζωής μας, η Μεγάλη Μητέρα, ή -αν προτιμάτε- η ‘Γαία’, έχει τον τρόπο της για να ‘διανέμει’ τον χρόνο μας σε περιόδους ‘διαθέσιμου φωτός’. Είτε μιλάμε για το δίπολο Ημέρας - Νύχτας, είτε για τα εκθαμβωτικής συμμετρίας ετήσια τεταρτημόρια,  τα ‘θαύματα’ είναι εκεί, και περιμένουν να τα αντιληφθούμε. 

 

Πάμε μια βόλτα με αυτό το μεγάλο υπερ-διαστημικό σκάφος, αναλογιζόμενοι τέσσερις σταθμούς: 

 

Την 21η Δεκεμβρίου, Μαρτίου, Ιουνίου και Σεπτεμβρίου. Ο μετέωρος μητρικός όγκος (με εμάς επιβάτες), όχι μόνο ταξιδεύει γύρω από τον εαυτό του και τον Ήλιο (αποτελώντας μέρος ενός άλλου μεγάλου ταξιδιώτη, του Γαλαξία), αλλά και ‘προσφέρει’ σε αυτόν με περισσή κομψότητα, μια διαφορετική facade της γαλανής στιλπνότητάς του. 

 

Πίσω στην μικρή μας χώρα, παρατηρούμε ως αποτέλεσμα πως λίγο πριν αρχίσει ο Χειμών (21 Δεκεμβρίου) έρχεται η υπόσχεση του Θέρους, με την ημέρα να κερδίζει ένα λεπτό από την νύχτα, καθημερινώς. Καθώς το κρύο ‘σφίγγει’ η ημέρα μεγαλώνει, για να φτάσει (21η Μαρτίου) στην Εαρινή Ισημερία ‘γιορτάζοντας’ το τέλος του Χειμώνα. Από 22 επικρατεί η Ημέρα (κάθε 24 ώρες έχουμε περίπου ένα λεπτό φωτός περισσότερο και αντιστοίχως ένα λεπτό σκότους λιγότερο), και η επικράτηση του Φωτός συνεχίζεται μέχρι το Απόγειό του στο Θερινό Ηλιοστάσιο, στην 21η Ιουνίου. Εκεί αρχίζει το Καλοκαίρι. Το οποίο (σε θαυμαστή συμμετρία με την 21η Δεκεμβρίου) φέρνει την υπόσχεση του Χειμώνα, καθώς το Φως αρχίζει να χάνει σε διάρκεια από την Νύχτα που μεγαλώνει συνεχώς, ενώ ‘σφίγγουν οι ζέστες’. Το Καλοκαίρι εξαντλείται στην Φθινοπωρινή Ισημερία (21 Σεπτεμβρίου), όπου εκκινεί το ταξίδι επιστροφής στο σημείο Εκκίνησής μας, λίγο πριν τα Χριστούγεννα.

 

Η υπερβατική (αλλά και Αστροφυσική)  διαλεκτική, μας προσφέρει απλόχερα τα κλειδιά κατανόησης της Μοναδικής Αρχής που μοιάζει να διατρέχει το Σύμπαν, που μέρος του αποτελούν οι μικρές μας σφαίρες αυτο-αντίληψης: Εκείνη του Κύκλου. Σε συνδυασμό με την προσωπική αναζήτηση του μικρού που περιέχει το Μεγάλο και του αντίστροφου (θα επανέλθουμε σε αυτό) αρχίζουμε να ισορροπούμε σε ένα κόσμο φαινομενικής σύγκρουσης και αδικίας. Η Υπόσχεση του Θέρους έρχεται και ξαναέρχεται, περιοδικώς. Το ίδιο το Θέρος θα μας αγγίξει, νομοτελειακώς, όταν θα είμαστε έτοιμοι για αυτό.