Η Χειμάρρα, η Αλβανία και η Ελλάδα

1.Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία είναι η μόνη βορείως των συνόρων μας συμπαγής ελληνική μειονότητα. Συμβολικά τουλάχιστον λόγω των συνεχών διωγμών και της καταπίεσης όταν πλέον λέμε Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία καταλαβαίνουμε κυρίως την Χειμάρρα. Σίγουρα όμως δεν είναι μόνο στην Χειμάρρα. Ο Δήμος Χειμάρρας δεν είναι το γεωγραφικό όριο της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στην Αλβανία. Είναι ο βηματοδότης της, η καρδιά της. Είναι και σε Κορυτσά, Αυλώνα, Κλεισούρα, Γαλάζιο Μάτι, Βουλιαράτες, Αργυρόκαστρο, Δερβιτσάνη, Δέλβινο, Δρόβιανη, Φοινίκη, Άγιους Σαράντα, Δρυμάδες, Λειβαδιά, Παλάσα, Βούνο, Νάρτα, Κούδεσι, Σελενίτσα. Επίσης, στα Τίρανα και τόσες άλλες πόλεις όπου ζουν μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Επί Χότζα είχαν βίαια μετακινηθεί και διασκορπισθεί. Ένα ακόμη έγκλημα χωρίς τιμωρία.

Του Αλέξανδρου Π. Μαλλιά*

Γνωρίζω από την εποχή που υπηρέτησα  ως πρέσβης στην Αλβανία την πολιτική των πιέσεων εμφανών και αφανών απέναντι στην Μειονότητα.  Γνωρίζω τις πολιτικές της πίεσης, της νοθείας και της πολιτικής βίας στη Χειμάρρα. Η Αλβανία  εφαρμόζοντας ακόμη και σήμερα  την πολιτική  του Ενβέρ Χότζα δεν αναγνωρίζει τον ελληνισμό της Χειμάρρας και της Κορυτσάς ως Εθνική Μειονότητα. Η  πολιτική των διακρίσεων συνεχίζεται. Εν τούτοις, η επίσημη, διεθνής και δημόσια αποτύπωση  των διαχρονικών της προβλημάτων δόθηκε στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2000. Με την καταγεγραμμένη επίσημα από τον ΟΑΣΕ νοθεία και τις σοβαρές και επανειλημμένες παρατυπίες στις εκλογές στη Χειμάρρα. Για πρώτη φορά διεθνής οργανισμός κατέγραφε μεταπολεμικά ύπαρξη της  πολυάριθμης Ελληνικής Μειονότητας στη Χειμάρρα. Η  πολιτική των διακρίσεων και των πιέσεων συνεχίσθηκε σε συνδυασμό με οξείες δηλώσεις και εκδηλώσεις των κυβερνήσεων και πρωθυπουργών των Τιράνων. Από το 2000 συνεχώς μέχρι σήμερα.

2.Ο εθνολογικός σωβινισμός  που χαρακτηρίζει τις δράσεις των Τιράνων, υπό την  καθοδήγηση του Πρωθυπουργού Έντι Ράμα, γιγάντωσαν το πρόβλημα. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας   με εμπάθεια και  εκδικητικότητα  επιβάλλει  την αντι- Ευρωπαϊκή αυτή μειονοτική πολιτική κατά της Ελληνικής Μειονότητας και του Φρέντι Μπελέρη στην Χειμάρρα. Άξιοι συμπαραστάτες του τα στελέχη  του Σοσιαλιστικού Κόμματος  και κάποια  στελέχη της Μειονότητας που αποφάσισαν να τον στηρίξουν κομματικά  και πολιτικά. Ακόμη και σήμερα. Η  προ ετών οδυνηρή πολιτική διάσπαση της μειονότητας με την προ ετών δημιουργία ενός νέου κόμματος (ΜΕΓΚΑ) -συνεργάσθηκε  με τον  κ.Ράμα με στόχο τη μείωση της δύναμης του ιστορικού ΚΕΑΔ (Κόμμα Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων)- και την υπονόμευση της ίδιας της ΟΜΟΝΟΙΑΣ άρα της ίδιας της Ελληνική Εθνικής Μειονότητας, βρήκε προ ετών δυστυχώς στήριξη και ανοχή και στην Αθήνα. Υπό ομαλές συνθήκες η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας  θα έπρεπε πρέπει να περνάει  μέσα από την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιουσιών των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Συμβαίνει αυτό άραγε;

3. Μόνιμο χαρακτηριστικό της πολιτικής μας έναντι της Αλβανίας είναι η έλλειψη σταθερότητας, συνέχειας, αποφασιστικότητας και συνέπειας. Η κατευναστική συχνά δίχως επίγνωση των συνεπειών συμπεριφορά μας έχει τα αντίστροφα του επιδιωκόμενου αποτελέσματα. Η διαχρονική επίδειξη σταθερότητας και αποφασιστικότητας της Ελλάδος είναι προτιμότερη των συνηθισμένων περιστασιακών  αντιδράσεων στις αποφάσεις των κυβερνητών των Τιράνων. Αν όχι τώρα πότε;

Διόλου βοηθούν επίσης οι συνηθισμένες συναισθηματικές και συνθηματικές αντιδράσεις και εξάρσεις  στην Ελλάδα που κατά κανόνα κρατούν μερικές ώρες. Είμαι αντίθετος   επίσης με τις επικίνδυνες  και επιπόλαιες κραυγές -δυστυχώς ακούγονται  και τέτοιες – για  «δυναμική» αντίδραση. Μόνο οι δειλοί και γνωστοί ανεύθυνοι προτάσσουν τα συνθήματα και τις ανεξέλεγκτες κραυγές. Οι ωσεί παρόντες «γενναίοι» των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης είναι οι μόνιμοι απόντες. Άκριτα, επικίνδυνα συνθήματα και  στιγμιαία άνευ αντικρίσματος πυροτεχνήματα .

Χαρακτηριστικό της καλής αντίληψης της πραγματικότητας είναι το γεγονός ότι, μέχρι την άνοιξη του 2019, οι κορυφαίοι τότε κυβερνητικοί  παράγοντες δεν είχαν  συναντήσει στην Αθήνα τον Πρόεδρο του Κόμματος της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Παρότι είναι το μόνο κόμμα που εκφράζει αυθεντικά και αποκλειστικά τη βούληση, την αγωνία και τις προσδοκίες της Ελληνικής Μειονότητας. Κάποιοι προτιμούσαν την πολιτική των ίσων αποστάσεων. Εξακολουθούσαν  να  βάζουν το ΚΕΑΔ στην ίδια ζυγαριά με τους συνεργαζόμενους με  τον  σοσιαλιστή πρωθυπουργό κ. Εντι Ράμα στην αντιμειονοτική πολιτική  του, που στρέφεται ταυτόχρονα κατά των εθνικών  συμφερόντων της Ελλάδος. Γιατί αλήθεια;

4.Η επανάληψη του λάθους δεν ωφελεί. Βλάπτει σοβαρά  την αξιοπιστία και το κύρος της Ελλάδος. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση ας  αρχίσουν επιτέλους μόνο μετά α) την απελευθέρωση και πλήρη αποκατάσταση του Μπελέρη, β)την αναγνώριση της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας σε ολόκληρη την επικράτεια της Αλβανίας, γ)την οριστική   απόδοση και κατοχύρωση των περιουσιακών τίτλων των  δικαιούχων στην Χειμάρρα, και δ) την κατοχύρωση τους και στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών θεσμών. Όχι με έωλες περιστασιακές υποσχέσεις.

5.Ο φανατισμός και η μεροληψία που χαρακτηρίζουν τις δράσεις των Τιράνων, υπό την έγκριση και καθοδήγηση του  Πρωθυπουργού  Έντι Ράμα  ειδικά σε ό,τι αφορά στην κατασκευασμένη σύλληψη και φυλάκιση του εκλεγμένου δήμαρχου Χειμάρρας Φρέντι Μπελέρη, έφεραν και αντίθετο  αποτέλεσμα. Σήμερα η  Χειμάρρα είναι εκεί όπου της αξίζει. Στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος και προτεραιοτήτων των ελληνοαλβανικών σχέσεων και σταδιακά της Ε.E. Η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας  θα περάσει  μέσα από την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιουσιών των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στη Χειμάρρα.

Δεν είναι τυχαίες οι συστηματικές προσπάθειες διαδοχικών κυβερνήσεων των Τιράνων –με ορισμένες εξαιρέσεις– να «γκρεμίσουν» να ξεριζώσουν   με των επιλεκτικές  κατεδαφίσεις   την ελληνική μειονότητα στη Χειμάρρα. Ευθύνη, όμως στο παρελθόν  με ορισμένες εξαιρέσεις, είχαν και πολιτικά κόμματα, πολιτικοί κομματάρχες και βέβαια συγκεκριμένες Δομές. Είδαμε άλλωστε τη περίεργη τουλάχιστον στάση τους στις 28 Οκτωβρίου 2018 στους Βουλιαράτες. Η στάση των Αθηνών μετά τη δολοφονία του ομογενούς στους Βουλιαράτες ερμηνεύθηκε από τα Τίρανα ως επιβεβαίωση αδυναμίας. Είχα δημόσια προειδοποιήσει τότε ότι το επόμενο χτύπημα των Τιράνων θα εκδηλωθεί στη Χειμάρρα. Η εικόνα της Ελλάδος ήταν απογοητευτική μεν, αντιπροσωπευτική δε της τότε  κατάστασης μας. Τι περιμένετε από τα  Τίρανα όταν  κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές προτίμησαν τότε να λάβουν δημόσια  θέση με βάση την ιδεολογία, την ιδεοληψία και την κομματική ταυτότητα;

6.Έρχομαι τώρα στο ζήτημα της λεγόμενης «ανάπτυξης»  της παραλιακής ζώνης της Χειμάρρας. Η αυθαιρεσία δεν είναι αποδεκτή. Μία ρεαλιστική λύση  προϋποθέτει τη συμφωνία των ελλήνων μειονοτικών  δικαιούχων .Δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στο ακόλουθο συνεκτικό  τρίπτυχο:

α. Απόδοση των τίτλων των περιουσιακών στοιχείων (τίτλοι ιδιοκτησίας) στους δικαιούχους.

Ο γηγενής ελληνισμός της Χειμάρρας έχει ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία που αποκτήθηκε πριν ακόμη από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Αλβανίας από την οθωμανική αυτοκρατορία (έγινε στην Αυλώνα τον Νοέμβριο του 1912 και αναγνωρίστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις, τον Ιούλιο 1913).

β. Συμμετοχή των δικαιούχων-τιτλούχων μελών της ελληνικής εθνικής μειονότητας στο επιχειρησιακό και επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) ώστε να αισθανθούν ότι είναι συνιδιοκτήτες και συμμέτοχοι του σχεδίου και όχι αποκλεισμένοι.

γ. Η αποζημίωση για τις ενδεχόμενες αναγκαστικές απαλλοτριώσεις της ακίνητης περιουσίας των μελών της ελληνικής μειονότητας –που θα συναποφασισθούν  με την Μεινότητα-θα πρέπει να γίνει με βάση τις τρέχουσες τιμές της αγοράς ακινήτων στη Χειμάρρα. Όχι με αυθαίρετο καθορισμό δήθεν αντικειμενικών αξιών που καμία σχέση δεν έχουν –υπολείπονται σαφώς– με τις πραγματικές τιμές στην τοπική και περιφερειακή αγορά των ακινήτων.

7.Πρόταση Πολιτικής: Τα ελληνικά αντίμετρα αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν δεν  μπορεί να εξαντλούνται  μόνο  στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην παρότρυνση εμπλοκής των απρόθυμων  ΗΠΑ. Αμεσότερο και αποτελεσματικότερο  μέτρο είναι η εκ μέρους της Ελλάδος  λήψη προσωποπαγών διοικητικών μέτρων-π.χ. προσωρινή απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα -για όλα τα εκτελεστικά και πολιτικά πρόσωπα του κρατικού μηχανισμού της Αλβανίας (από τα Τίρανα μέχρι τη Χειμάρρα) που αποφασίζουν και υλοποιούν την δίωξη του Φρέντι Μπελέρη και το ξερίζωμα του Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.

8.Ο αλβανικής προέλευσης όρος «μπέσα» δεν αφορά μόνο στις προσωπικές σχέσεις. Ισχύει ή μάλλον θα έπρεπε να ισχύει και στις διακρατικές. Λόγος  προσωπικής τιμής και αξιοπιστίας για την τήρηση των δεσμεύσεων έστω προφορικών. Η  μπέσα αυτή δοκιμάζεται  διαρκώς στις σχέσεις Ελλάδος-Αλβανίας. Οι υπαρκτές του κανόνα εξαιρέσεις δεν είναι μόνιμες. Πραγματισμός επιβάλλεται, χωρίς την διαχρονική μας αδικαιολόγητη αισιοδοξία ή και την παθολογική απαισιοδοξία. Η ιστορία των τριάντα περασμένων ετών δείχνει ότι υπήρξαν κακές στιγμές - ορόσημα, τα «πέτρινα χρόνια», όπως υπήρξαν και θετικές. Σταθερή είναι η θέση μου είναι ότι σχετική μόνο σημασία έχει αν η πολιτική μας άλλοτε είναι «αυστηρή» και άλλοτε «ήπια». Μετά λόγου γνώσης υποστηρίζω ότι μεγαλύτερη βαρύτητα έχει ο πήχης των στόχων και των αρχών μας να παραμένει ψηλά  και η πολιτική μας να έχει  σταθερότητα, συνέχεια και κυρίως συνέπεια. Εδώ υπάρχει πρόβλημα.

Έχω υποχρέωση να καταγράψω  την απογοήτευση μου για την ιδιοτελή –κυριολεκτικά- επιλογή της αλβανικής ηγεσίας να κρατά σε διαρκή «ομηρία» τις κατά δήλωση της «στρατηγικές σχέσεις» με την Ελλάδα. Εξαρτώντας τις: α) από αγκάθια-άχθη του παρελθόντος  και β) από τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τρίτης χώρας. Εις βάρος ακόμη και των πραγματικών συμφερόντων της Αλβανίας. Η κάθε άλλο παρά πολιτική μόνο εξάρτηση, εγγενές στοιχείο  της πολιτικής των Τιράνων, δύσκολα θα παρακαμφθεί ή θα καμφθεί, εφόσον η Ελλάδα δεν έχει αποφασίσει τι είδους πολιτική θέλει να ακολουθήσει.

Ο Αλέξανδρος Μαλλίας είναι πρώην  πρέσβη της Ελλάδος σε Τίρανα, Σκόπια και Ουάσιγκτον