Ως Κάτω και Άνω (μέρος πρώτον)

Το μέρος, το Όλον και μία Πατρίδα που την λένε Ευρώπη

του Μάριου Νόττα [1]

Σε αυτή την γωνιά της Μεσογείου, είμαστε συνήθως Άνω-Κάτω.

Κάτι το ήπιο κλίμα, κάτι τα χρωμοσώματά μας, η γραμματεία μας (μα ποιος άλλος λαός, έχει  τις επιρροές ενός αναχωρητή σε πιθάρι, ενός βάρδου φιλοσόφου – θεμελιωτή της δυτικής σκέψης και ενός σοφού που του υποδεικνύει να ‘βιώνει λάθρα’ στην αφάνεια, με χαμηλούς τόνους..;), ..όλα αυτά μαζί και άλλα πολλά, μας κάνουν να μην φημιζόμαστε για την πειθαρχία μας ή την παραγωγικότητά μας.  Αλλά και μας ‘προικίζουν’ με μία διανοητική ‘οικοσκευή’, άκρως αιρετική για τον ‘ανεπτυγμένο κόσμο’.

Μας κάνει αυτό ξεχωριστούς ;

Εξαρτάται από την συγκυρία.

Ζώντας στις αρχές του 21^ου αιώνα, σε μία εποχή ελάχιστης (αν και αυξανόμενης) πνευματικότητας, κανιβαλικής επικράτησης του ισχυρού επί του αδυνάτου, θεοποίησης του κέρδους, και μάλιστα του άυλου, του μη παραγωγικού και σε καιρούς αυτοκαταστροφικής ομφαλοσκόπησης (αδιαφορώντας για το τι σημαίνει άχρηστα και περιττά  προίόντα να παράγονται σε συνθήκες δουλείας ώστε να τα απολαμβάνει ένα μικρό μέρος του πλανήτη..), καρντάση μου, οφείλω να σε …επικαιροποιήσω:  Είσαι μέρος της Λύσης και όχι του προβλήματος.  Σου έχω καλά νέα, συνέχισε να διαβάζεις..

..Το συγκριτικό μας πλεονέκτημα, ημών των Νεο-Ελλήνων, το πανταχόθεν βαλλόμενο ‘παραδοσιακό’ αξιακό μας σύστημα, με τον ‘άνθρωπο’ και όχι την παραγωγή στο επίκεντρο,  οι ράθυμοι μεσογειακοί ρυθμοί (που ακόμα συναντά κανείς, π.χ. στην Ικαρία ή σε χωριά της Κρήτης), το να είσαι ολιγαρκής, σκεπτόμενος και σε αρμονία με την φύση, μπορεί να φαντάζει ως  υπέρτατη ανατροπή, ως  αντίσταση , ως φιλοσοφική ουτοπία (αλλά και ως υπέρτατη ύβρις προς τον στρεβλό καπιταλισμό, εκείνον που αντί να εγγυάται καλύτερη ζωή, την καταστρέφει υποθηκεύοντας τόσο το παρόν των πολλών, όσο και το μέλλον όλων). Ωστόσο είναι ένας άλλος δρόμος. Ενας δρόμος που έχει χαθεί για την υπόλοιπη Δύση της κατανάλωσης, της άνευ όρων παράδοσης στα τεχνολογικά αγαθά και της απρόσωπης νέας Πολιτείας των δικτύων. Μίας Δύσης, όμως, που την συναποτελούμε και είτε θα μας «καταπιεί», είτε θα την αλλάξουμε. Μόνοι μας ; Σχεδόν αδύνατον.

Εδώ (άλλη μια φορά) έρχεται το υπερσύνολο, η Ευρώπη, σε ένα ζοφερό παγκόσμιο σκηνικό, να παίξει τον διακριτό της ρόλο.

Σε προλαβαίνω:  Το αυτόματο ερώτημα (σου) είναι αν υπάρχει μια τέτοια, «Ευρώπη».  Και η (οφειλόμενη) απάντηση: Αν δεν υπάρχει τότε πρέπει να την εφεύρουμε. Και το πρώτο βήμα σε οποιαδήποτε «υλοποίηση» είναι ο Οραματισμός. Τίποτα δεν ‘προκύπτει’ αν πρώτα δεν το ονειρευτείς, δεν το πεθυμήσεις με τα σώψυχά σου.  Και ασφαλέστερος δρόμος για τον Στόχο, δεν υπάρχει από την επιμονή:  Σου θυμίζω και την εξαιρετική ρήση ενός δυτικού πολιτικού διανοητή, που θεωρούσε την πρωτοτυπία, την ευφυΐα την εργατικότητα ως άκρως υποδεέστερες της ‘Επιμονής’ βάσει της οποίας, αποκλειστικώς, επιτυγχάνονται τα μεγάλα και σημαντικά..

Μια τέτοια Ευρώπη, δεν είναι άλλη από αυτήν που ορίζουν τα συνιστώντα μέρη της.  Ενα τέτοιο, καταστατικό μέρος είναι η Ελλάδα. Ναι,  η χώρα μας, ως οριοθέτης του δυτικού τρόπου σκέψης, και ενεργός μέτοχος του τεράστιου πολιτιστικού αποθέματος που συναποτελεί τον Ευρωπαϊκό Πλούτο. Αυτο το μετερίζι, ίσως κληθεί στο κοντινό μέλλον να δώσει την διέξοδο, διαθέτοντας τα διανοητικά και πνευματικά εργαλεία  του Ανθρωπισμού, σε μία συγκυρία όπου οι τεχνολογικές και οικονομικές εξελίξεις φέρουν τις Ιανικές δυνατότητες της καταστροφής και της προόδου.  ‘Η, για να θυμηθούμε τον Ηράκλειο μύθο, της Αρετής  και της Κακίας.

Οσοι, λοιπόν, βλέπουμε στον καθρέπτη μια ενιαία, μεγάλη γεω-πολιτιστική ενότητα, είτε ετεροκαθοριζόμενοι (π.χ.  τι ΔΕΝ είμαστε οι Ευρωπαίοι σε σχέση με τους «άλλους»), είτε αυτοκαθαριζόμενοι  (βλέποντας όσα μας ενώνουν) μπορούμε να αντιληφθούμε, έστω διαισθητικά, πως σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας ανασφάλειας, ανέχειας και καταπάτησης στοιχειωδών ανθρωπίνων κατακτήσεων, τούτος ο τόπος (η σημερινή «Ευρώπη») αποτελεί όχι μόνο την κορυφαία ανθρώπινη επίδοση Αυτο – Οργάνωσης, αλλά ίσως και το μόνο μη-δεισλειτουργικό μοντέλο, μιας οικονομίας (ίσως και νοοτροπίας) Ειρήνης και ενσωμάτωσης  του ‘διαφορετικού’. Μίας σύνθεσης Πολιτισμού με κοινές ρίζες και παραδοχές, με παράλληλη συν-λειτουργία γλωσσών, θρησκειών, μοντέλων τοπικής οργάνωσης και λαών, με κοινό παρανομαστή την Συνύπαρξη που οδηγεί στην Δημιουργία, και όχι στον πόλεμο και στην επικράτηση του ισχυροτέρου. Και ακριβώς όπως ο Ηρακλής μπροστά στο σταυροδρόμι, καλείται να κάνει καταστατικές επιλογές για το ‘που θα πάει’ και ‘ποιον θ’αφήσει’.

Εχε το κατα νου, αυτό τον Μάη. Αλλά όχι μόνον. Και μην αισθάνεσαι ανήμπορος, γιατί δεν είσαι.  Τόλμα να οραματισθείς και να το διατρανώσεις. Ζήτα για να λάβεις. Είσαι λιγότερο μόνος απ’όσο νομίζεις.