Και μετά την Ουκρανία, τι;

Οι κυρώσεις δεν πρόκειται να φέρουν πιο κοντά το τέλος του πολέμου και όσο αν ακούγεται κοινότυπο ή ακόμη και μελό, ο κόσμος μετά την 24η Φεβρουαρίου 2022 δεν θα ξαναείναι ο ίδιος.

Από τον Ηλία Δημητρέλλο

 

Είναι μάλλον αδύνατο αυτή τη στιγμή να προδικάσει κανείς πως και πότε θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και ποιος θα είναι ο τελικός νικητής. Αν υπάρξει νικητής. Κυρίως γιατί η Δύση έχει αποτύχει πλήρως να ερμηνεύσει και να προβλέψει την συμπεριφορά και τους στόχους του Προέδρου και της ηγεσίας της Ρωσίας.

 

Άλλωστε, μέχρι τη στιγμή που τα ρωσικά τεθωρακισμένα εισέβαλαν στην Ουκρανία, ελάχιστοι ήσαν εκείνοι που πίστευαν ότι ο Πούτιν θα ξεκινούσε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον μίας χώρας με πληθυσμό ίσο με εκείνο της Ισπανίας και έκταση μεγαλύτερης από την Γαλλία. Και κυρίως, εναντίον ενός έθνους με κοινά εθνικά, πολιτιστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά. Οι περισσότεροι ειδικοί περί του Κρεμλίνου δεν πίστευαν ότι ο Πούτιν θα τραβούσε τελικά τη σκανδάλη, υποστηρίζοντας ότι μπλόφαρε και ότι τελικά θα αρκείτο σε μία περιορισμένη επέμβαση στα ανατολικά της χώρας όπου η Ρωσία είχε δημιουργήσει τετελεσμένα ήδη από το 2014. Αντ’ αυτού, οι Ρώσοι έχουν εισβάλει σε διάφορα σημεία της ουκρανικής επικράτειας με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της πρωτεύουσας και των μεγάλων πόλεων και λιμανιών (Χάρκοβο, Οδησσός, Μαριούπολη κλπ).

 

Είναι δε μάλλον παιδική η άποψη που κυκλοφορείται ευρέως ότι το ΝΑΤΟ παγίδεψε την Ρωσία σε έναν πόλεμο προκειμένου να την φθείρει πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά, καθώς η άποψη αυτή υποτιμά άνευ άλλου τη γεωστρατηγική κληρονομιά δεκαετιών της Σοβιετικής και νυν Ρωσικής ηγεσίας. Είναι τουλάχιστον αφελές να πιστεύει κανείς ότι οι Αμερικανοί εξύφαναν μία γεωστρατηγική παγίδα στην αυλή της Ρωσίας, οι Ρώσοι δεν κατόρθωσαν να την αντιληφθούν, αλλά την έχουν καταλάβει οι διάφοροι «αναλυτές». 

 

Η Δύση όχι μόνο δεν αντιλήφθηκε τη σημασία των επεμβάσεων της Ρωσίας σε Γεωργία (2008), Κριμαία και Ανατολική Ουκρανία (2014) και Συρία (2015) για τον ψυχισμό και το ηθικό της ρωσικής ηγεσίας, αλλά η αδράνειά της έστειλε τα λάθος μηνύματα, πείθοντας τον Πούτιν να αναλάβει το ρίσκο της τωρινής επέμβασης ενόψει του στρατηγικού οφέλους που προσδοκά να αποκομίσει. Φυσικά και δεν προκύπτει από οιοδήποτε στοιχείο ότι έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα, απλώς έχει πειστεί από τις προηγούμενες επεμβάσεις του ότι η απρόσμενη επίδειξη ισχύος και το φόβητρο ενός γενικευμένου πολέμου είναι ικανά για να πετύχει τον στόχο του και να αναγκάσει την Δύση να υποχωρήσει.

 

Η οποία Δύση πράττει εν προκειμένω το μέγιστο που δύναται, ήτοι σκληρές οικονομικές κυρώσεις επί σκοπώ στραγγαλισμού της ρωσικής οικονομίας και παροχή στρατιωτικού υλικού στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις με την ελπίδα να καθυστερήσει την επέλαση των Ρώσων. Οποιαδήποτε άλλη ενέργεια (βλ. επιβολή απαγόρευσης πτήσεων στον εναέριο χώρο της Ουκρανίας) θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε ανοικτό πόλεμο Δύσης – Ρωσίας, και οι Δυτικοί δεν είμαστε ούτε έτοιμοι, ούτε επιθυμούμε μια τέτοια εξέλιξη. Και αυτό το γνωρίζει λίαν καλώς ο Πούτιν. Γνωρίζει δηλαδή τα απώτατα όρια αντίδρασης των ΗΠΑ. Όμως, οι οικονομικές κυρώσεις έχουν πεπερασμένα αποτελέσματα.

 

Το 1942 ανέλαβε την Διοίκηση Βομβαρδισμού της RAF o Άρθουρ Χάρρις, ή όπως θα μείνει στην Ιστορία, Bomber Harris. Εισηγήθηκε και έγινε δεκτή από τους Συμμάχους, η ολοκληρωτική καταστροφή των γερμανικών πόλεων επί σκοπώ κατ’ αρχάς τη στέρηση της στέγης και των κτηριακών υποδομών των Γερμανών (νοσοκομεία, σχολεία, δημόσια κτήρια κλπ), κυρίως όμως τον κλονισμό του ηθικού τους. Τόσο αυτός, όσο και οι ηγέτες των Συμμάχων ήταν πεπεισμένοι ότι οι μαζικοί και άνευ ορίων βομβαρδισμοί των γερμανικών πόλεων θα έκαμπταν το φρόνημα των Γερμανών, με αποτέλεσμα να επαναστατήσουν εναντίον του Χίτλερ και να παραδοθούν. Επί των ημερών του και μέχρι το τέλος του πολέμου, τρία ολόκληρα χρόνια δηλαδή, όλες σχεδόν οι γερμανικές πόλεις καταστράφηκαν από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς, αρχής γενομένης της Κολωνίας, κι εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι σκοτώθηκαν, με δραματικό αποκορύφωμα την καταστροφή της Δρέσδης. Παρόλες όμως τις εκατόμβες και τις καταστροφές, οι Γερμανοί δεν παραδόθηκαν και συνέχισαν να πολεμούν με μανία μέχρι τον θάνατο του Χίτλερ. Τότε μόνο παράδωσαν τα όπλα, καθώς είχαν ταυτίσει την ζωή τους με εκείνη του ηγέτη τους. Το σχέδιο του Χάρρις και των Συμμάχων επί της ουσίας απέτυχε.

 

Το δίδαγμα από την ανωτέρω ιστορία είναι ότι οι μαζικές κυρώσεις, αντίποινα, δράσεις κλπ εναντίον ενός λαού που βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου, δεν είναι βέβαιο ότι φέρνουν και το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ίσως μάλιστα και να το απομακρύνουν. Ακόμη κι αν ο ηγέτης του λαού αυτού είναι ένας τρελός δικτάτωρ, δεν προκύπτει ιστορικά διάθεση του λαού να τον αντικαταστήσει επαναστατώντας εναντίον του. Είτε γιατί ο λαός δεν μπορεί λόγω του ασφυκτικού ελέγχου που ασκεί το καθεστώς, είτε γιατί συσπειρώνεται γύρω του ένεκα της επιθέσεως που δέχεται, αδιαφορώντας αν ο ηγέτης του είναι τρελός και δικτάτωρ. Ιεραρχεί τοιουτοτρόπως (ο λαός) ως μείζον την εναντίον του επίθεση.

 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι το καθεστώς της Κούβας έχει επιβιώσει παρά το ηλικίας εξήντα ετών σκληρό εμπάργκο των ΗΠΑ, κι ενώ από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ η Κούβα στερείται επί της ουσίας δυνατών συμμάχων. Αλλά και το καθεστώς του Ιράν είναι αποκομμένο από την διεθνή οικονομία από την Επανάσταση των μουλάδων το 1979, ενώ εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει σκληρές οικονομικές κυρώσεις για το πυρηνικό πρόγραμμά του. Παρόλα αυτά έχει καταστεί μείζον γεωπολιτικός παίκτης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

 

Δεν προκύπτει συνεπώς ότι οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας θα φέρουν απτά και κυρίως άμεσα αποτελέσματα. Το καθεστώς του Πούτιν θα πιεστεί μεν από την οικονομική ασφυξία, αλλά θα δικαιολογήσει όλα τα δεινά του ρωσικού λαού στην επίθεση της Δύσης, προπαγανδίζοντας ότι πρέπει να συνεχίσουν τον αγώνα καθώς είναι σε άμυνα και ότι ο αγώνας τους είναι δίκαιος, γι’ αυτό και δέχονται επίθεση. Σε ένα δε ανελεύθερο καθεστώς είναι πολύ πιο εύκολη η επιβολή, ακουσίως και εκουσίως.

 

Έτσι, πολύ καλώς μεν επιβάλλονται οι κυρώσεις, αλλά από μόνες τους δεν πρόκειται να φέρουν πιο κοντά το τέλος του πολέμου. Ο Πούτιν δεν πρόκειται να σταματήσει, ανεξαρτήτως κόστους (στρατιωτικού – οικονομικού) μέχρι να πετύχει τους στόχους του. Και δη μέχρι να αποκόψει την Ουκρανία από την θάλασσα και να την μετατρέψει σε failed state, απολύτως αδύναμη και ανίκανη να απειλήσει για τις επόμενες δεκαετίες την Ρωσία. Και όσο αν ακούγεται κοινότυπο ή ακόμη και μελό, ο κόσμος μετά την 24η Φεβρουαρίου 2022 δεν θα ξαναείναι ο ίδιος.