CIVIS COGNITANS

Από τον Μάριο Νόττα*

 

Πως ‘μετριόμαστε’ ; 

Υπάρχει κάποια αντικειμενική αξία έναντι της οποίας μπορούμε να αντιστοιχίσουμε τον ‘πραγματικό’ μας πλούτο – άρα και το προσωπικό μας ‘αντίκρισμα’ στην κοινωνία ;

Μήπως είναι τα λεφτά; Η μόρφωση ; Η άποψη των άλλων ; Η κληρονομικότητα ; Ο ‘θόρυβος’ στα Μέσα ; Κάτι άλλο;  

Η απάντηση συναρτάται με αυτόν που θα ρωτήσεις. 

Σήμερα θα επιχειρήσω να σου προτείνω ένα άλλο, διαφορετικό μέτρο διαβάθμισης της βαρύτητάς σου στον μάταιο αυτό κόσμο.  

Αφορά τον Ελεύθερό σου Χρόνο.

 

…΄Όπου «ελεύθερος» θεωρείται ο χρόνος που είναι έξω από τα ‘πρέπει’, τα ‘παραδοτέα’ και τα αναμενόμενα από εσένα. Είναι ο χρόνος που πραγματικά σου ανήκει για να κάνεις παύση, να αναπολήσεις, να επεξεργαστείς, να δημιουργήσεις, και (εν τέλει) να ψυχαγωγηθείς (προσοχή: η ψυχαγωγία διαφέρει πολύ από την απλή διασκέδαση – σημείωσε πως τα Ελληνικά είναι μία από τις ελάχιστες γλώσσες που διακρίνει το ένα από το άλλο).

 

Ας αναπτύξουμε μαζί με αφετηρία τα παραπάνω, μία δόκιμη ‘θεωρία συνωμοσίας’. 

Σε ένα δυστοπικό περιβάλλον όπου η οικογενειακή θαλπωρή έχει αντικασταθεί από την προσωποποιημένη τεχνητή νοημοσύνη, όπου το Κυριακάτικο τραπέζι έχει υποκατασταθεί από τις ψηφιακές παραγγελίες σε e-restaurants σε χρόνους βολικούς για κάθε μέλος του νοικοκυριού, όπου η ομαδικότητα υπακούει στους κανόνες διάφορων κλειστών ψηφιακών ομάδων, και η εθνική ταυτότητα υπαγορεύεται από τα πολιτισμικά υποδείγματα σε οσκαρικών επιδόσεων οπτικοακουστικά προϊόντα, θα επιχειρήσουμε να ψηλαφήσουμε το τι θα συνιστούσε ανατρεπτική συμπεριφορά. 

 

Η αναπάντεχη απάντηση συνδέεται με την υπέρτατη πολυτέλεια. Όχι σε ένα μακρινό δυστοπικό κόσμο, ως άνω, αλλά στην αμείλικτη καθημερινότητα που ήδη βιώνουμε.

 

..Σωστά μαντεύεις, ο Ελεύθερός σου Χρόνος είναι ταυτόχρονα το χρυσόμαλλο δέρας της έμβιας θητείας σου στον πλανήτη, και η υπέρτατη απειλή για όσους ωφελούνται από την διαιώνιση της στρεβλότητας που βιώνουμε 2024 χρόνια μετά την έλευση ενός τεράστιου επαναστάτη από την Γαλιλαία (παρακαλώ ‘κράτα’ στη μνήμη σου αυτές τις γραμμές ενώ θα γιορτάζεις την κορύφωση της Άνοιξης και την σφαγή «του αμνού του Θεού»).

 

Ένας πολίτης με ποιοτικό, ελεύθερο χρόνο, απαλλαγμένος από τα άγχη της επιβίωσης (δικής του και των αγαπημένων του), χωρίς προβλήματα υγείας, χωρίς τον φόβο του διπλανού, του κυβερνήτη, του πολέμου, της ανέχειας και της επισφάλειας του αύριο αποτελεί το απόλυτο Ουτοπικό Όν. 

Προσοχή: Δεν μιλάμε για κάποιον προνομιούχο πολίτη, με πλούτο, επιρροή και αναγνωρισιμότητα – δεν μας απασχολούν αυτά. Μιλάμε για ένα τραγικά αυτονόητα διαφορετικό και παραγνωρισμένο (σε σημείο να μας είναι ακατανόητο) είδος. 

 

Μιλάμε για το είδος Civis Cogitans: 

Τον Σκεπτόμενο Πολίτη, που έχοντας το προνόμιο του Ελεύθερου Χρόνου, αποκτά τα διανοητικά εφόδια να στέκεται κριτικά απέναντι σε ότι ‘ωμό’ του σερβίρει η καθεστηκυία άποψη και η γνώμη του συρμού. Έχει το παιδευμένο σθένος (αλλά και τον χρόνο, και τα εργαλεία) να αναπτύσσει την δική του άποψη. Να επεξεργάζεται τα καλά, ωραία και χρήσιμα και να τα εξελίσσει. Άρα διαθέτει (ή αναπτύσσει) τα εφόδια να λειτουργεί ως έλλογο μέρος ενός συνόλου και όχι ως ενεργούμενο – απλός αποδέκτης μίας βολικής εκδοχής ενός «εφικτού» κόσμου.

 

Το παραπάνω όν, δεν είναι ‘αυτοφυές’, δεν προκύπτει από τυχαιότητα ή ατύχημα. Είναι ένα πιθανό παράγωγο (αλλά όχι σίγουρο) βασικών επιλογών που ο καθένας μας πρέπει να κάνει, ώστε να δημιουργηθούν οι γενεσιουργές συνθήκες για ένα τέτοιο, ταπεινό και παντοδύναμο είδος.

 

Κοντολογίς: Εμείς έχουμε την ευθύνη για να προκύψει, ευδοκιμήσει και (ίσως) επικρατήσει αυτό το αλλόκοτο πλάσμα, που θα αυτοκαθορίζεται και ενσυνείδητα λειτουργεί ως μέρος μίας αλληλέγγυας, δικαιότερης κοινωνίας. Μίας Ατλαντίδας όπου η απληστία θα αποτελεί την αποπομπαία θανάσιμη αμαρτία, και η προκοπή των λίγων θα νοείται μόνο ως μετάβαση και αντάλλαγμα για την συμβολή τους σε μία δικαιότερη / ισόνομη Πολιτεία των Πολλών.

 

Πως θα συμβεί αυτό ; Επαν-ιεραρχώντας τις αξίες μας: Αντιλαμβανόμενοι πως κανείς δεν ευτυχεί μόνος του. Αποκτώντας επίγνωση πως κάθε μας επιλογή αντηχεί στο διηνεκές, αναδεικνύοντας αυτό που μένει και αυτό που φεύγει. Αποτιμώντας την ουσία της εργασίας μας όχι ως ‘δουλεία’ με υλικό αντίκρισμα αλλά ως εθελοντική ανταπόδοση για όσα λίγα ή πολλά μας προσφέρει η εργασία των άλλων. Επιδιώκοντας την παιδεία per se, παράλληλα με την εκπαίδευση – τα δύο είναι άσχετα. Εκτιμώντας το ακριβό, όχι το δαπανηρό, διαφυλάττοντας ως θησαυρό τη σχέση μας με την μάνα-φύση και τα δημιουργήματά της.

 

Ευσεβείς Πόθοι ενός Civis Cognitant. Δεν υπάρχει στόχος που να μην υπήρξε κάποτε Πόθος.