Ανήμπορη Ευρώπη

Η γέννηση της Ενωμένης Ευρώπης ως Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας αρχικά και στη συνέχεια μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και την επανένωση της Γερμανίας, την πτώση του Τείχους και το άνοιγμα του ευρωπαϊκού ορίζοντα στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες για ένα ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που θα ήταν σε θέση να φέρει ευημερία και ασφάλεια στους λαούς της Ευρώπης και να συνεισφέρει αποτελεσματικά ως πολιτική ένωση και κρατική οντότητα στην παγκόσμια ειρήνη και τη διεθνή ασφάλεια. Οι εξελίξεις των τελευταίων τουλάχιστον πέντε ετών διαψεύδουν δραματικά αυτή την προσδοκία, δημιουργώντας ταυτόχρονα και μια αβεβαιότητα για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από τον Χριστόδουλο Κ. Γιαλλουρίδη*

Η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε πρωτοφανή αναβρασμό και σύγκρουση όλων εναντίον όλων, η Συρία είναι το κέντρο της περιφερειακής και παγκόσμιας αναμέτρησης, ο εμφύλιος και ο πόλεμος των ISIS εναντίον όλων των άλλων χριστιανών, μουσουλμάνων και πάσης εθνικότητας ή θρησκείας που δεν προσκυνά στα βάρβαρα προστάγματά τους για ένταξη στον στρατό της αιμοσταγούς ισλαμικής «σταυροφορίας» δημιουργεί μια κατάσταση απόλυτης εξαθλίωσης, ενός φόβου και διαρκούς κλιμακούμενης αβεβαιότητας και ανασφάλειας για ένα ανύπαρκτο μέλλον στις εθνικότητες, στους λαούς και τους ανθρώπους που ζουν στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Υεμένη και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, που φεύγουν σε μια ατελείωτη πορεία προς τη Δύση, την Ευρώπη και τον προνομιούχο, όπως φαντάζονται, ευημερούντα Βορρά. Οι άνθρωποι, κάθε σκεπτόμενος πολίτης του κόσμου, πολιτικός ή διανοούμενος διερωτάται πού και πώς πορεύεται η ανθρωπότητα σήμερα. Πορεύεται σε ένα ανασφαλές και φοβικό άγνωστο, όχι μόνο για τους κατοίκους και τους πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής, αλλά και για την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

Η Αφρική κατασπαράσσεται από εμφυλίους, από φτώχεια και εξαθλίωση, η δομική βία αναπαράγεται παντού, η Ασία βρίσκεται εδώ και αιώνες σε κατάσταση φτώχειας και συγκρούσεων διακρατικών ή εμφυλίων, η Ευρώπη περνά τη δική της κρίση, η οποία τώρα με το προσφυγικό πρόβλημα ενδυναμώνεται και κλιμακώνεται επικίνδυνα, ενώ απειλείται η συνοχή των 28 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανθρωπότητα βιώνει κατά μοναδικό τρόπο την απουσία ενός συστήματος συλλογικής ασφάλειας, ενώ εξακολουθεί να αναζητεί από την εποχή των Καντ και Χομπς τη δομή μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Διερωτάται κανείς αφού οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν μπορούν να συνεννοηθούν για να δημιουργήσουν έστω προσωρινά ένα σύστημα διεθνούς παρέμβασης για την καταπολέμηση του επικίνδυνου φαινομένου της ισλαμικής τρομοκρατίας και του ISIS, την απάλειψη των συνθηκών εμφυλίου στη Συρία και τη διευθέτηση του καθεστωτικού ζητήματος στη μετά Ασαντ εποχή, ώστε να εμπεδωθούν δομές σύγχρονου κράτους στη Συρία, ώστε να αποκατασταθεί η διεθνής νομιμότητα και η ομαλότητα στη χώρα αυτή και στην περιοχή, μήπως πρέπει να αναπτύξει ένα σχέδιο η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ο πολιτικός χώρος, που έχει την ιστορική παράδοση της διεθνούς διπλωματίας και της διεθνούς πολιτικής διαμεσολάβησης για θέματα ειρήνης και ασφάλειας; Η Ευρώπη δεν κατάφερε από την οικοδόμησή της τη δεκαετία του 1950 μέχρι και σήμερα να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις πολιτικής ένωσης, δηλαδή της δημιουργίας της κρατικής εκείνης οντότητας που ενώνει τους Ευρωπαίους πολιτικά. Είναι η κρίση ίσως η ευκαιρία για να αναλογιστούν οι ηγεσίες της Ευρώπης πως ο δρόμος της εθνικής μικροψυχίας και της περιχάραξης γύρω από το εθνικό κρατικό συμφέρον του καθενός θα αποβεί καταστροφικός οδηγός για το παρόν και κυρίως για το μέλλον της Ευρώπης.

Η Ελλάδα υφίσταται σήμερα τις οδυνηρές συνέπειες της τραγωδίας της Συρίας και της Μέσης Ανατολής. Δεκάδες χιλιάδες φθάνουν καθημερινά ζώντες και νεκροί στα ελληνικά νησιά σε μια Ελλάδα που περνά τη δική της κρίση και που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη συριακή τραγωδία, η οποία διοχετεύεται δολίως και με βάση κρατικό σχεδιασμό από την Τουρκία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Η Αθήνα πρέπει να θέσει υπόψη των Βρυξελλών, του Βερολίνου, των Παρισίων και των υπολοίπων πρωτευουσών που αποφασίζουν για την Ευρώπη πως το πρόβλημα της Συρίας δεν λύνεται με την αδιάλειπτη υποδοχή και περίθαλψη των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων που φθάνουν καθημερινώς μέσω Τουρκίας στα ελληνικά νησιά, ούτε λύνεται το πρόβλημα μέσα από την τουρκική ανάληψη της διευθέτησης του προβλήματος και της προσωρινής περίθαλψής τους έναντι υψηλού κόστους, πολιτικού και οικονομικού στην Τουρκία. Το πρόβλημα της Συρίας πρέπει να λυθεί στην πηγή του, εκεί που παράγεται η βία, η αιματοχυσία, η εξαθλίωση, ο φόβος και η αγωνία των ανθρώπων για το μέλλον. Βρισκόμαστε σε μια στιγμή εξαιρετικά κρίσιμη, όπου η αδράνεια και η μη λήψη οποιασδήποτε αποφάσεως για το μέλλον μπορεί να αποβεί καταστροφική για την Ευρώπη, πρωτίστως όμως άμεσα για την Ελλάδα.

*Ο Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

**Φωτο/Νίκος Καρτάλιας