Σάββατο, 9 Νοέμβρη, 2024 - 09:25

Κανονικότητα, όπως λέμε η ίδια η ζωή…

Η κανονικότητα είναι κάτι πολύ προσωπικό. Είναι κάτι πολύ δικό μας, ξεχωριστό για κάθε έναν και ρυθμίζεται πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών, τις κλειστές κουρτίνες των σαλονιών. Πίσω ακόμα και από τα κλειστά μάτια όσων συνηθίζουν να ονειρεύονται τις ζωές τους, με τον τρόπο που τις ονειρεύονται, ακόμα και ανάμεσα σε σύντομους και ταραγμένους ύπνους. Για άλλους, κανονικότητα είναι απλώς μια εικόνα ή ο ήχος της θάλασσας, για άλλους να τον τυφλώσει παιχνιδιάρικα ο ήλιος, για άλλους μια ζεστή αγκαλιά με έναν δικό του άνθρωπο. Σε κάποιους άλλους μία και μόνη ανάμνηση είναι αρκετή  για μια ολόκληρη ζωή. Για άλλους κανονικότητα είναι λίγο φαγητό και λίγο νερό, για άλλους ένα βιβλίο ή μια μουσική. Για άλλους κανονικότητα είναι να επιδεικνύουν τα υλικά με τα οποία ζυμώνουν ολημερίς τη ματαιοδοξία τους. Και για άλλους απλώς να αναπνέουν από το άρωμα της ζωής και της ύπαρξης. Κάπως έτσι και πολλά άλλα είναι η κανονικότητα για τους κανονικούς ανθρώπους.
 
Υπάρχει όμως και μια άλλη, μια γενικότερη κανονικότητα που σκεπάζει σαν μεγάλη ομπρέλα την προσωπική κανονικότητα του καθενός. Ακόμα και τις ψευδαισθήσεις του, που υπό συνθήκες αδιευκρίνιστες παίρνουν τη μορφή της ιδιωτικής πραγματικότητας στην οποίαν εντάσσει τη ζωή του και πορεύεται. Είναι η κανονικότητα των συνθηκών που τού το επιτρέπουν. Το κοινωνικό, πολιτικό και  οικονομικό πλαίσιο που επιτρέπει στον καθέναν να λειτουργεί. Ο ίδιος, η οικογένειά του, το μικρό του σύμπαν, η δική του ιστορία του. Που για να γραφτεί έχει ανάγκη τη μεγάλη Ιστορία. Αυτήν που γράφεται μόνη της, χωρίς να ρωτάει κανέναν. 
 
Μια τέτοια θεμελιώδη σύγκρουση ξύπνησε η πανδημία. Οι μικρές προσωπικές κανονικότητες να κονταροχτυπιούνται και να ηττώνται από τη μεγάλη κανονικότητα. Αυτή που ήρθε στον απόηχο της μεγάλης οικονομικής κρίσης για να ανατρέψει ακόμα περισσότερο τις ατομικές κανονικότητες των ανθρώπων. Έτσι είναι η Ιστορία, έχει τους δικούς της κανόνες, τις δικές της φόρμουλες. Ποτέ δεν την ενδιαφέρει ο άνθρωπος. 
 
Ούτε και οι νόμοι της υπακούν σε κάποιον ανθρώπινο νόμο. Άλλη δουλειά κάνουν αυτοί. Γι’ αυτό σε όλες τις νεωτερικές, δυτικές κοινωνίες οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τους νόμους, για να μπορούν να συνυπάρχουν. Το τι γίνεται με τους άλλους νόμους που τούς επιτρέπουν να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν, να ζουν ή να πεθαίνουν είναι άλλο θέμα.  Και εδώ είναι που ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τη μηδαμινότητά του, με την ανίσχυρη ατομική του βούληση μπροστά στο τέρας της Ιστορίας, της ίδιας της ζωής. 
 
Αυτός, ίσως, είναι και ο λόγος που εξόργισε τόσο η λοιδορία της κανονικότητας από μία πρώην υπουργό της προηγούμενης κυβέρνησης όταν είπε ότι «ποτέ η κανονικότητα δεν ήταν σύμμαχος της Αριστεράς». Ήταν η υιοθέτηση της αναταραχής ως εργαλείου για τον προσπορισμό πολιτικού οφέλους. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η πρώην υπουργός είχε κάτι διαφορετικό και ουτοπικά θεωρητικό στο μυαλό της όταν έκανε αυτήν τη δήλωση. Πιθανώς κάτι πιο «λενινιστικό», κάτι πιο κοντινό στον «διαλεκτικό υλισμό», κάτι πιο σχετικό με το μαρξιστικό εργαλείο εξήγησης του κόσμου, τον νόμο  περί «ενότητας και πάλης των αντιθέσεων».  στην εξέλιξη των κοινωνιών και των πολιτικών συστημάτων. 
 
Αλλά όταν η ανθρωπότητα γύρω σου δίνει συγκλονιστική μάχη για να αποκαταστήσει τη χαμένη κανονικότητά της η ερμηνεία τέτοιων δηλώσεων δεν διαθέτει πολλά περιθώρια για να είναι ευγενική. Δεν είναι θεωρητική η μάχη, είναι η μάχη της καθημερινότητας του καθενός και σε αυτήν δεν χωρούν οι μύχιες πολιτικοϊδεολογικές επιδιώξεις. 
 
Αν είναι να μάθουμε κάτι από όλη αυτήν την περιπέτεια, ας είναι το εξής: Εκπαιδευτήκαμε δια της βίας να πλένουμε τα χέρια μας πολύ συχνά, να φορούμε μάσκες και να κρατάμε αποστάσεις ο ένας από τον άλλον κυριευμένοι από έναν φόβο δίχως προηγούμενο. Αλλά δεν εκπαιδευτήκαμε ακόμα στην ανάγκη να επαναποκτήσουμε το ρυθμό της ζωής που εξασφαλίζει την αρμονική συνύπαρξη με την Ιστορία. Και αυτό, κατά βάθος, σημαίνει κανονικότητα. Την επαναφορά της ζωής και των βασικών της νόμων…